• Powszechna Encyklopedia Filozofii
  • Lubelska Szkoła Filozoficzna
  • Katedra Metafizyki KUL
  • Encyklopedia Filozofii Polskiej
  • Strona O. Krąpca

Na skróty:




Wywiady

Służyć prawdzie - o powodach powołania
Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu



Z ks. prof. Andrzejem Maryniarczykiem - wiceprezesem PTTA - rozmawia Katarzyna Stępień

Przy Katedrze Metafizyki na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego powstało Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu. Dlaczego pod taką nazwą Towarzystwo zamierza działać? Czy nie jest to aby trochę ryzykowne? Dziś zdaje się panować moda na inną filozofię?

Myśląc w kategoriach mody, należałoby odpowiedzieć, że tak! To nie jest Towarzystwo zaspakajające umysły gustujące w tym, co "najnowsze". Problem filozofowania w duchu klasycznej filozofii realistycznej zaczyna odżywać, kiedy uświadomimy sobie, że coraz więcej współczesnych filozofów zaczyna odczuwać "intelektualny ból" powodowany przez "gorset naukowej ideologizacji", w jaki została ubrana nowożytna i współczesna filozofia, gdy przejęła bezkrytycznie metody innych nauk i zamiast poznawać świat (scire propter scire) włączyła się w proces jego przetwarzania i przemieniania (scire propter uti). Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu daje możliwość odkrycia drogi filozofowania, która nie poddaje się modzie ani ideologizacji, która uczy, by bardziej słuchać rzeczy niż teorii i ideologii. Tego typu metoda filozofowania została zapoczątkowana w starożytności przez Arystotelesa, była rozwijana w średniowieczu przez Tomasza z Akwinu, a dziś jest kontynuowana i pogłębiana m.in. w Lubelskiej Szkole Filozofii Realistycznej, której ośrodkiem jest Katolicki Uniwersytet Lubelski wraz z jej "filozoficznym fundatorem" o. prof. Mieczysławem A. Krąpcem OP.

Dlaczego Towarzystwo zostało powołane dopiero teraz? Przecież Wydział Filozofii liczy już sobie przeszło pięćdziesiąt lat.

Faktycznie może się to wydać czymś dziwnym, zwłaszcza że myśl filozoficzna Tomasza zawsze w jakimś stopniu była i jest obecna w polskich ośrodkach filozoficznych. Złożyły się pewnie na to różne przyczyny. Jedną wśród nich był antymetafizyczny klimat filozofowania odziedziczony po pozytywizmie i moda na "nowe" filozofie oraz wojujący z wszelkim przejawem wolnej i autonomicznej myśli filozoficznej marksizm. Inną z przyczyn był fakt, że dopiero po roku 1989 utworzono w Polsce prawne podstawy gwarantujące wolność zrzeszania się, w oparciu o które można było oficjalnie powołać Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.

Jak doszło do powołania Towarzystwa?

Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu zostało powołane podczas V Światowego Kongresu Filozofii Chrześcijańskiej pod hasłem "Freedom in contemporary culture", który odbywał się w dniach 20-25 sierpnia 1996 roku w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Na Kongresie tym, wśród licznie zgromadzonych filozofów z całego świata, był także obecny prezes Międzynarodowego Towarzystwa Tomasza z Akwinu (Societa Internazionale Tommaso d' Aquino - SITA) ks. prof. Battista Mondin oraz dyrektor ks. prof. Abelardo Lobato. Oni to byli bezpośrednimi inicjatorami powołania Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu jako oddziału SITA. Prezesem został p. prof. Mieczysław A. Krąpiec OP, wieloletni profesor i rektor KUL, a przede wszystkim autentyczny mistrz i nauczyciel filozofowania w stylu św. Tomasza z Akwinu. Towarzystwo zostało oficjalnie zarejestrowane 27 października 1997 roku w Lublinie i od tego czasu rozpoczęło swoją działalność.

Jaki cel i zadania stawia sobie Towarzystwo?

Głównym celem Towarzystwa jest promocja stylu filozofowania właściwego dla klasycznej filozofii realistycznej. W niej bowiem upatruje się bazę dla prawdziwie humanistycznej kultury i szkołę rzetelnego filozoficznego myślenia.

Towarzystwo obierając sobie za patrona św. Tomasza z Akwinu, nie tyle chce szerzyć tomizm jako taki, ile raczej pragnie propagować styl filozofowania realistycznego, w którym Tomasz z Akwinu pozostaje ciągle niedoścignionym mistrzem. Styl ten przejawia się w nakierowaniu poznania filozoficznego na świat realnych osób i rzeczy, dostrzeżeniu faktu ich istnienia jako głównego i podstawowego problemu filozoficznego, który przed wszystkimi innymi domaga się wyjaśnienia. Uprawiana tak filozofia odpowiada na pytania dotyczące ostatecznej racji istnienia świata i człowieka. Jednocześnie zadania, jakie stawia się filozofii, stanowią największe wyzwanie dla rozumu ludzkiego, który pokierowany prawdą złożoną w rzeczy (recta ratio) potrafi wznieść się ponad zmysłowo dostrzegalne rzeczy i odkryć ostateczne źródło ich istnienia - Absolut.

Jeśli chodzi o formy działania Towarzystwo inicjuje wydawanie nie tłumaczonych na język polski pism filozoficznych św. Tomasza oraz książek współczesnych myślicieli pogłębiających i popularyzujących filozofię realistyczną. Jedną z ostatnich propozycji wydawniczych Towarzystwa jest książka wybitnego włoskiego filozofa, profesora Uniwersytetu w Wenecji, Vittorio Possentiego Nihilizm teoretyczny i "śmierć" metafizyki w przekładzie Jarosława Mereckiego SDS. Towarzystwo organizuje cykle wykładów, konferencje oraz sympozja, których celem jest pogłębianie, rozwijanie i poszukiwanie nowych rozwiązań dla problemów, które przynosi współczesna cywilizacja i kultura. Towarzystwo zainicjowało program edukacji filozoficznej w duchu klasycznej filozofii realistycznej z zakresu propedeutyki filozofii, antropologii, filozofii prawa, kultury oraz retoryki, który wszedł w strukturę programu Instytutu Edukacji Narodowej przy Radiu Maryja. Najnowszą inicjatywą Towarzystwa jest wydanie ośmiotomowej Powszechnej Encyklopedii Filozofii. Przedsięwzięcie to traktujemy jako służbę kulturze polskiej (i nie tylko), która po zatruciu ideologią marksistowską oraz mitem pozytywistycznego unaukowiania filozofii, nie spełnia tego, czego się od niej oczekuje, czyli bycia fundamentem dla rozwoju osobowego człowieka.

Jaką rolę we współczesnej filozofii i kulturze może odegrać przybliżanie stylu (metody) filozofowania św. Tomasza?

Współczesna filozofia i kultura jest zdominowana stylem myślenia, który nie przysłużył się ani filozofii ani kulturze. Obrany przez współczesną filozofię styl myślenia zaprowadził ją do bram nihilizmu, a kulturę na wskroś przesączył relatywizmem i destrukcjonizmem. Nie odwołujemy się do stylu filozofowania św. Tomasza, by zwolnić filozofów od osobistego myślenia i odpowiedzialnego poszukiwania rozwiązań dla problemów, które niesie współczesna kultura. Nie chodzi o to, by te ostatnie zastąpić recytowaniem zdań wyjętych z Sumy Teologicznej czy Filozoficznej. Chodzi o to, by współczesnemu filozofowi przywrócić wiarę w siłę rozumu, który jest zdolny okrywać prawdę zapisaną w świecie osób i rzeczy, pod jednym wszakże warunkiem, że zacznie badać byt a nie swoje myśli (Jan Paweł II, Fides et ratio 5). Chodzi i o to, by przypomnieć współczesnym filozofom, czym jest filozofia, co stanowi jej przedmiot i cel. Innymi słowy chodzi o to, by "przywrócić filozofię samej filozofii". Filozofia bowiem współczesna oddała samą siebie we władanie innych nauk i zamiast być im "królową" i przewodniczką, stała się ich niewolnicą i zakładniczką. Stąd popadła w zwątpienie co do sensu swej egzystencji i ratuje się ucieczką w mitologię, utopię i nihilizm. Tomasz tymczasem uczy - jak czytamy w najnowszej encyklice Ojca Świętego Fides et ratio - że filozof powinien on być "apostołem prawdy" zapisanej w świecie osób i rzeczy oraz zmierzać ku niej bez wahania, a w realizmie rzeczy (a nie myśli!) "uznać jej obiektywność". Dlatego filozofia Tomasza jest "prawdziwie filozofią bytu, nie zaś filozofią prostego zjawiska" (Fides et ratio44). Z tej racji można mówić o "nieprzemijającej nowości myśli św. Tomasza" (Fides et ratio 43). Wyróżnia ją odwaga szukania prawdy i wolność ducha w podejmowaniu nowych problemów oraz intelektualna uczciwość (Fides et ratio 43).

Tomaszowa droga filozofowania pozwala odkryć w pełnym świetle harmonię istniejącą pomiędzy rozumem a wiarą (Fides et ratio43) i to, że "ludzki rozum nie musi zaprzeczać samemu sobie ani się upokorzyć, aby przyjąć treść wiary; w każdym przypadku człowiek dochodzi do nich na mocy dobrowolnego i świadomego wyboru" (Fides et ratio 43). Co więcej, od Tomasza współczesny filozof może się nauczyć jak posiąść prawdziwą mądrość. Pokazuje bowiem jej dwie komplementarne formy: mądrość filozoficzną, która w oparciu o rozum uczy się prawdy z rzeczy i mądrość teologiczną, która opiera się na Objawieniu i bada treści wiary "docierając do tajemnicy samego Boga" (Fides et ratio 44). Należy pamiętać, że troska o prawdziwą filozofię jest wyrazem troski o ludzką kulturę, a zatem i o samego człowieka. Człowiek wyraża się w kulturze, którą tworzy i w niej wzrasta. Kultura jest uzewnętrznieniem rozumienia świata i samego siebie. Od filozoficznej koncepcji świata i człowieka zależy zatem kształt kultury. Jeśli będą one fałszywe, kultura uniemożliwi wzrost osoby ludzkiej (dziś tzw. cywilizacja śmierci). Z tej racji nie jest obojętne, jaka filozofia leży u podstaw kultury.

Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu wchodzi w skład Societa Internazionale Tommaso d'Aquino (SITA). Co to oznacza dla Towarzystwa? Na czym polega współpraca?

Afiliacja Towarzystwa do SITA oznacza poszerzenie pola działania PTTA. Członkowie Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu, są równocześnie członkami Międzynarodowego Towarzystwa Tomasza z Akwinu. Warto tu przy okazji przypomnieć, że inicjatywę powołania Międzynarodowego Towarzystwa Tomasza z Akwinu podjęto w roku 1974 na Międzynarodowym Kongresie Filozoficznym, zorganizowanym przez Zakon Dominikanów w Rzymie i Neapolu z okazji 700 rocznicy śmierci Tomasza z Akwinu. Ostatecznie Towarzystwo to zostało złożone 27 maja 1978 roku. Wśród pierwszych członków i współzałożycieli znajduje się kardynał Karol Wojtyła, obecny papież Jan Paweł II.

Włączenie Polskiego Towarzystwa w krwioobieg międzynarodowy otwiera przed członkami możliwości kontaktowania się z różnymi ośrodkami filozoficznymi, uczestniczenia w organizowanych przez nie sympozjach i kongresach, podejmowania wspólnych inicjatyw badawczych oraz konfrontowanie z nimi swoich wyników badawczych.

Kto może wejść w skład Towarzystwa?

Członkiem zwyczajnym Towarzystwa może zostać osoba, która ukończyła studia uniwersyteckie. Osoba ta powinna być zainteresowana uprawianiem klasycznej filozofii realistycznej oraz prowadzeniem badań w tym stylu. Po wypełnieniu deklaracji i przyjęciu staje się pełnoprawnym członkiem Towarzystwa. W Polskim Towarzystwie Tomasza z Akwinu otwiera się przed nią możliwość twórczego i zespołowego poszukiwania prawdy o faktach, przed którymi stawia filozofa współczesna cywilizacja i kultura. W dzisiejszym zawirowaniu idei, opinii i teorii coraz głośniejsze staje się wołanie o filozofów, którzy będą "apostołami prawdy" a nie "prorokami nihilizmu". Takim zaś może być filozof tylko wówczas - jak to już pisał Arystoteles w Zachęcie do filozofii - gdy nauczy się żyć "ze wzrokiem skierowanym na naturę i na to co boskie, i tak, jak dobry sternik umocniwszy swe życie w tym co jest wieczne i niezmienne, tam zarzuca kotwicę i żyje według własnej woli".

Dziękuję serdecznie za rozmowę.



« powrót

Copyright © 2024 ptta.pl :: Wykonanie: Tomasz Żmuda